بررسی تاریخی نظریۀ امر الهی و نقش‌های خدا در فلسفۀ اخلاق غرب

Authors

  • هادی صادقی دانشیار دانشگاه قرآن و حدیث و مدیر گروه اخلاق نظری پژوهشگاه قرآن و حدیث
Abstract:

بر اساس نظریۀ امر الهی، خوبی و بدی اعمال وابسته به اوامر و نواهی الهی‌اند و از همین رو، امر/ ارادۀ الهی نقش و نمودی پررنگ در حوزۀ اخلاق دارد. شواهد اولیه بر این نظریه همراه با اشاره‌هایی  به نقش‌ خدا در اخلاق را می‌توان در محاورات سقراط و به‌ویژه رسالۀ اوثیفرون  سراغ گرفت، اما این نظریه، تقریرهای گونه‌گون و تکامل‌یافته‌تری نیز دارد و افزون بر  آباء کلیسا و اندیشه‌ورزانی چون آگوستین، گریگوری کبیر و اکامی، فیلسوفان دوره رنسانس و عصر روشنگری (همچون لوتر، بیکن و سوآرز)  نیز تقریرهایی از این نظریه ارائه داده‌اند. دکارت، لاک، پالی و کِرکِگور را می‌توان از هوادارن این نظریه در دورۀ مدرن به‌شمار آورد. به اذعان و اعتقاد بسیاری، ارائۀ تقریری نو و  تعدیل شده از این نظریه به دست مری آدامز، به احیای این نظریه در دهه‌های اخیر انجامیده و اقبال برخی فیلسوفان به آن را در پی داشته است. در این مقاله، ضمن گذری تاریخی و با نیم‌نگاهی تحلیلی، به طرح اجمالی رویکردها به این نظریه با توجه به نقش‌های خدا در اخلاق و تقریرهای سنتی و نوپدید آن در فلسفۀ اخلاق غرب پرداخته می‌شود.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

نظریۀ اخلاقیِ امر الهی؛ بررسی و نقد نگرش دانس اسکوتوس

نظریۀ اخلاقیِ امر الهی، بنیان ارزش‌های اخلاقی را در اوامر وحیانیِ موجود در متون مقدس جست‌وجو می‌کند. دانس‌ اسکوتوس که در آرای کلامی خود به ارادۀ آزاد و قدرت مطلق خداوند اهتمام زیادی داشته، از جملۀ مدافعان این نظریه بوده است و ضمن اینکه منشأ الزام اخلاقی را ارادۀ الهی می‌داند، تقریر وجودشناختی متعادلی از این نظریه ارائه می‌دهد. عدم توجه به تفکیک امر از ارادۀ الهی و عدم وجود معیار واضحی در تشخیص ار...

full text

بررسی نظریۀ امر الهی از دیدگاه ویلیام جی. وین‌رایت

از دیرباز دین و اخلاق دو عنصر مهم و اساسی در زندگی آدمی تلقی شده‌اند و نسبت بین این دو نیز، همیشه مسئلۀ بحث‌برانگیزی بوده و هست. از این‌رو مسئلۀ اصلی و عمدۀ این مقاله نیز بر محور این مسئلۀ اساسی استوار است و برآنیم که دیدگاه وین‌رایت در زمینۀ این پرسش را بررسی کنیم. در همین زمینه نظر وی را دربارۀ نظریۀ اخلاقی کانت، به‌ویژه نظر کانت در خصوص خودآیینی بیان و بررسی خواهد شد و سپس ارزیابی وین‌رایت د...

full text

نظریۀ اصلاح شدۀ امر الهی: دیدگاه آدامز در باب رابطۀ امر الهی و الزام اخلاقی

رابرت مری هیو آدامز کوشش می کند با ارائۀ تقریری جدید از نظریۀ امر الهی از آن دفاع کند. وی بیان می کند که نه خوبی اخلاقی بلکه فقط الزام اخلاقی را می توان از طریق امر الهی توضیح داد. وی ابتدا با روش معناشناختی تحلیلی از معنای الزام اخلاقی به دست می دهد، سپس می کوشد با تعیین بهترین نامزدی که می تواند نقش معناشناختی الزام را ایفا کند ماهیت الزام اخلاقی را دریابد. از نظر آدامز مهم ترین نقشی که از تح...

full text

خدا در فلسفۀ دکارت

چکیده امروزه دکارت به‎غلط یک فیلسوف سکولار شناخته می‎شود. ما در این مقاله برآنیم نشان دهیم که در نظام فلسفی او، خداوند از جایگاه والایی برخوردار است و مبنای آن نظام را تشکیل‎می‎دهد. خداوند در نظام فلسفی دکارت نه‎تنها مبنای مابعدالطبیعه، بلکه مبنای علم و اخلاق است. در فلسفۀ دکارت، قدرت و علم الهی منشأ هر واقعیتی است؛ منشأ هرآنچه وجود دارد و نیز منشأ شناخت بشری از هرآنچه وجود دارد. خداوند نه‎تنها...

full text

امر الهی و الزام‏های اخلاقی: بررسی و نقد رابطهٔ دین و اخلاق از نگاه ریچارد ‌‌سوئین‌برن

به اعتقاد ریچارد ‌‌سوئین‌برن - فیلسوف دین معاصر - بر این باور است که فرمان‌های الهی بی‌ارتباط با مسائل اخلاقی نیستند؛ از آنجا که خداوند بزرگ‌ترین ‌‌‌مُنعم ماست، اگر کاری از ما بخواهد‌‌‌‌، انجام آن وظیفۀ ما خواهد بود، اما روشن است که او نمی‌تواند هیچ گاه سبب شود تا کاری که وظیفۀ ما نیست‌‌‌‌، وظیفۀ ما گردد.او،‌ در واقع، خداوند را ‌‌‌‌‌‌منشاء تکالیف اخلاقی دانسته و البته، با تفکیک میان احکام اخلاقیِ...

full text

نقد و بررسی چهار تعریف حریم خصوصی از منظر فلسفۀ اخلاق در غرب

این مقاله به نقد و بررسی چهار تعریف مشهور درباره حریم خصوصی می‌پردازد. ابتدا، معنای لغوی حریم خصوصی را روشن می‌کند و سپس به بحث از معنای اصطلاحی «حریم خصوصی» می‌پردازد. معنای اول از حق تنها و رها بودن اخذ شده است. معنای دوم حریم خصوصی، اطلاعاتی است که خود بر دو نوع است: ۱) تعریف بر اساس انتظار؛ ۲) تعریف بر اساس حالت عدم آگاهی. نوع سوم، تعاریفی‌اند که حریم خصوصی را بر اساس کنترل تعریف کرده‌اند. ...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 1  issue 1

pages  25- 56

publication date 2017-07-18

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023